Yazının Son Güncellenme Tarihi 17/02/2024 by .
Adli yardım 2 türlü anlaşılmalıdır:
Birincisi davanın görüleceği yer barosunun maddi durumu yeterli olmayan kişilere ücretsiz avukat sağlayıp yine davanın mahkemede ücretsiz görülmesidir.
Bunun için barolarca çeşitli koşullar aranmaktadır.
Öncelikle başvurucunun mahkemeye sunulabilir, dava edilebilir, zaman aşımına uğramamış bir hakkının olması gerekir.
Başvuran kişinin herhangi bir sosyal güvencesinin, gelirinin ve mal varlığının bulunmaması gerekir. Bunların tespiti için baro başvuran kişiye evrak vererek ilgili resmi dairelerde kaydının olmadığına dair imza almasını ister
Bu şekilde evrakını getiren kişiye açılacak dava sonucunda maddi bir alacak elde etmesi halinde baroya %5 ödeme yapacağına ve avukatlık ücretinin ödeyeceğine dair bir taahhütname imzalatılır. Davanın sonucunda çıkan rakam o senenin avukatlık asgari ücret tarifesindeki ilgili davaya biçilen rakamdan düşük olsa dahi asgari ücret tarifesindeki rakam ve elde edilen maddi menfaatin %5 lik kısmı icra yoluyla tahsil edilir. Taahhütnameye göre şahsın dava sonucunda hak kazandığı miktarı davalıdan tahsil etmiş olması veya olmamasının bir önemi yoktur. Davanın kesinleşmiş olması yeterlidir. Bu nedenle “bedava avukat verdiler, ben paramı alamadım ama baro benden para aldı” demenin bir faydası yoktur. Yasal düzenlemeler bu şekildedir.
Adli yardım bürosu başvurucuya listeden sırası gelen bir avukatı verir. Başvurucunun avukat seçme durumu yoktur.
İkinci durumda şahıs piyasadan gönlüne göre bir avukat seçip bu avukatın davasını mahkemeye harç vermeden açması için talepte bulunur. Bunun için fakirliğini ispatlayan çeşitli evraklarını toplar. Bu evraklar dava ile birlikte mahkemeye sunulur. Ancak davanın harçsız görülüp görülmeyeceği mahkemenin takdirindedir.
CMK avukatlığı ise bir bakıma adli yardım biçimde algılanabilecek bir müessesedir. Burada da sadece ceza davaları ve ceza kovuşturmasında CMK dan avukat atanmasına karar verilir. Yine avukat seçme hakkı yoktur. Sıradaki avukat gönderilir. Eğer CMK avukatından faydalanan kişi yargılamada haksız bulunursa avukata ödenen ücretler devlet tarafından tahsil edilir
İlgili mevzuat :
Adli yardımdan yararlanacak kişiler
MADDE 334- (1) Kendisi ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin, gereken yargılama veya takip giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olan kimseler, iddia ve savunmalarında, geçici hukuki korunma taleplerinde ve icra takibinde, haklı oldukları yolunda kanaat uyandırmak kaydıyla adli yardımdan yararlanabilirler.
(2) Kamuya yararlı dernek ve vakıflar, iddia ve savunmalarında haklı göründükleri ve mali açıdan zor duruma düşmeden gerekli giderleri kısmen veya tamamen ödeyemeyecek durumda oldukları takdirde adli yardımdan yararlanabilirler.
(3) Yabancıların adli yardımdan yararlanabilmeleri ayrıca karşılıklılık şartına bağlıdır.
Adli yardımın kapsamı
MADDE 335- (1) Adli yardım kararı, ilgiliye, aşağıdaki hususları sağlar:
a) Yapılacak tüm yargılama ve takip giderlerinden geçici olarak muafiyet.
b) Yargılama ve takip giderleri için teminat göstermekten muafiyet.
c) Dava ve icra takibi sırasında yapılması gereken tüm giderlerin Devlet tarafından avans olarak ödenmesi.
ç) Davanın avukat ile takibi gerekiyorsa, ücreti sonradan ödenmek üzere bir avukat temini.
(2) Mahkeme, talepte bulunanın, yukarıdaki bentlerde düzenlenen hususlardan bir kısmından yararlanmasına da karar verebilir.
(3) Adli yardım, hükmün kesinleşmesine kadar devam eder.
Adli yardım talebi
MADDE 336- (1) Adli yardım, asıl talep veya işin karara bağlanacağı mahkemeden; icra ve iflas takiplerinde ise takibin yapılacağı yerdeki icra mahkemesinden istenir.
(2) Talepte bulunan kişi, iddiasının özeti ile birlikte, iddiasını dayandıracağı delilleri ve yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeleri mahkemeye sunmak zorundadır.
MADDE 337- (1) Mahkeme, adli yardım talebi hakkında duruşma yapmaksızın karar verebilir.
(3) Adli yardım, daha önce yapılan yargılama giderlerini kapsamaz.
MADDE 340- (1) Adli yardımdan yararlanan kişi için mahkemenin talebi üzerine baro tarafından görevlendirilen avukatın ücreti, yargılama gideri olarak Hazineden ödenir.
