Türkiye’de halk arasında “evlilik sözleşmesi” olarak bilinen uygulama, sanılanın aksine boşanma, nafaka veya tazminat gibi konuları düzenleyen bir sözleşme değil; yalnızca eşler arasında geçerli olacak mal rejiminin belirlenmesine yönelik bir hukuki işlemdir. Türk Medeni Kanunu’na göre eşler, evlilik birliği içinde edinilecek malların paylaşım esaslarını belirlemek üzere mal rejimi sözleşmesi yapabilirler. Ancak bu sözleşme, yalnızca mal rejimi türü ile sınırlıdır ve boşanma halinde uygulanacak fer’î hükümler hakkında düzenleme yapılamaz. Geçerli bir evlilik sözleşmesi için, nikah sırasında belirlenmiş, sözleşmenin noter huzurunda düzenlenmiş veya onaylanmış olması zorunludur.
1. Evlilik Sözleşmesi Nedir?
Türk Medeni Kanunu’na göre evlilik sözleşmesi, tarafların evlilik birliği içinde geçerli olacak mal rejimini belirledikleri sözleşmedir. Taraflar;
- Edinilmiş mallara katılma rejimi (yasal rejim),
- Mal ayrılığı rejimi,
- Paylaşmalı mal ayrılığı rejimi,
- Mal ortaklığı rejimi
seçeneklerinden birini tercih edebilir. Taraflar bu rejimlerden farklı bir mal rejimi yaratamaz.
2. Mal Rejimi Seçimi Ne Zaman ve Nerede Yapılır?
- Mal rejimi tercihi nikah işlemleri sırasında belediyede seçim olarak veya noter huzurunda yapılmalıdır.
- Nikah başvurusunda yapılacak beyan, uygulamada yeterli görülse de, noter sözleşmesi ispat yönünden daha sağlamdır.
- Evlendikten sonra da mal rejimi değiştirilebilir. Bu durumda noter sözleşmesi yapılması mecburidir.
⚠️ Geçmişe etkili mal rejimi sözleşmesi yapılamaz. Sözleşme sadece noter tarihinden sonraki malları kapsar.
3. Mal Rejimi Belirlenmezse Ne Olur?
Taraflar herhangi bir seçim yapmazsa, edinilmiş mallara katılma rejimi uygulanır. Bu rejime göre;
- Evlendikten sonra edinilen mallar (emek karşılığı edinilen tüm mallar) eşler arasında ortak kabul edilir.
- Evlilik öncesi mallar ve miras kalan mallar kişisel mal sayılır.
4. Hangi Konularda Sözleşme Yapılamaz?
Evlilik sırasında veya öncesinde aşağıdaki konularda yapılacak sözleşmeler geçersizdir:
- Boşanma halinde nafaka, tazminat, velayet gibi fer’î sonuçlara dair düzenlemeler
- “Çocuk olmazsa boşanırız”, “Çiçek almazsan boşanırım” gibi şartlı boşanma maddeleri
- Boş kâğıda imza atıp “al beni boşa” tarzı geçersiz irade açıklamaları
- Asla boşanmayacağız şeklinde ifadeler
- Boşanırsak çocukları sana vereceğim şeklindeki ifadeler
- Boşanırsak asla başkasıyla evlenmeyeceğim şeklindeki ifadeler vs vs vs…..
💡 Anlaşmalı boşanma protokolü bile yalnızca hakim huzurunda duruşmada protokolün yeniden okunarak onaylanmasıyla ve protokoldeki imzanın onaylanmasıyla geçerlilik kazanır. Taraflar sadece protokolü imzalayarak boşanamaz. Protokolün varlığı davada delil olarak anlam ifade etmez.
5. Kambiyo Senedi ile Tazminat veya Nafaka Belirlenebilir mi?
Uygulamada bazı kişiler, boşanma durumunda ödenmesi planlanan tazminatları kambiyo senedine (çek, bono vs.) bağlamaktadır. Ancak:
- Boşanma fer’ilerine ilişkin alacakların sözleşme ile kararlaştırılması hukuken geçersizdir.
6. Evlilik devam ederken taraflardan biri mal rejimi değişikliğini dava edilebilir mi?
Evet. Eşler arasında mal rejiminin tasfiyesi, mal rejiminin iptali veya mal rejimi değişikliği için dava açılması mümkündür. Evet eğer eşini mal rejimi değişikliği için notere gelmiyorsa dava yoluyla mal rejimini değiştirebilirsiniz.
- Diğer eşe ait malvarlığının borca batık veya ortaklıktaki payının haczedilmiş olması,
- Diğer eşin, istemde bulunanın veya ortaklığın menfaatlerini tehlikeye düşürmüş olması,
- Diğer eşin, ortaklığın malları üzerinde bir tasarruf işleminin yapılması için gereken
rızasını haklı bir sebep olmadan esirgemesi, - Diğer eşin, istemde bulunan eşe malvarlığı, geliri, borçları veya ortaklık malları hakkında
bilgi vermekten kaçınması, - Diğer eşin sürekli olarak ayırt etme gücünden yoksun olması. hallerinden biri mevcutsa mal rejimi değişikliği mahkemeden istenebilir
7. Mal rejimi sözleşmesi avukata yazdırılabilir mi?
Mal rejimi sözleşmesi avukata yazdırılsa da onay için notere gidilmesi gerekir. Noterler aynı düzenleme şeklindeki vasiyeti onaylamaktan imtina ettikleri gibi avukata yazdırılmış mal rejimi değişikliği sözleşmesini de onaylamaktan imtina etmektedir. Bu nedenle gidip noterler birliğinin hazırladığı şablon metinlere göre sözleşmenizi imzalayın. Geçerli olacaktır.
8.Evlilik devam ederken mal rejimi değişirse neler olur?
Tarafların 10 yıl boyunca önceki mal rejiminden alacaklarını alabilmek için aile mahkemesinde mal rejimi tasfiyesi davası açabilecektir. Bunun dışında danışıklı ve anlaşmalı bir dava açarak da sözleşme ile mal rejimini değiştirdikten sonra mal rejimini tasfiye edebileceklerdir.
Mal rejimi tasfiye işlemi noterde yapıldığında mahkeme tarafından dikkate alınmayabilir. Taraflar arasında bir sözleşme ile tasfiye edilmesi de mahkeme tarafından geçerli bulunmayabilir. Bu nedenle danışıklı bir dava açarak mal rejimi tasfiyesini hakime onaylatmak makul olacaktır.
9.Taraflar bir anlaşmalı boşanma yapıp sonra yeniden evlenmişse anlaşmalı boşanmada dağıtılan mal rejiminin durumu ne olur?
Eğer taraflar anlaşmalı boşanma ile mal rejimini tasfiye edip yeniden evlenmişlerse o tarihe kadar mal rejimi tasfiye edilmiş olur. Sonradan yeniden evlendiklerinde geçmişte tasfiyeye konu mallar bekarlıktan getirilmiş şahsi mallar gibi değerlendirilecek ve yeni edinilen mallar için mal rejimi tasfiyesi istenecektir.
10.Evlilik devam ederken mal rejimi değişirse ölüm halinde zamanaşımı 10 yıl mı olur?
Ölüm halinde mal rejiminin bittiği, yani noterde yeni rejime geçildiği tarihten itibaren zamanaşımı hesaplanır ve mirasçılar buna göre dava açabilir
11. Mirasçıların ölümden sonra birbirine dava açmaması için ne yapılır ?
Mal rejimi sözleşmesi, mahkemede danışıklı mal rejimi tasfiyesi artı vasiyet yapılarak mirasçıların sağ kalan eşi veya birbirlerini dava etmelerinin önüne geçilebilir. Detaylar için bizimle iletişime geçin.
12.Eşimin zoruyla mal ayrılığı rejimine geçtim. Boşanınca hiç bir şey alamayacak mıyım?
Mal ayrılığı rejiminde katılma payı alacağı değil katkı payı alacağı talep edilebilir. Bu alacka direkt malın yarısına denk gelmez. Maaşlı kişinin edinilen mala maaşı oranında katkısı olduğu farz edilir ve katkı payı davası açılabilir. Aynı zamanda tarımsalgeliri olan, kira geliri olan ve benzeri düzenli gelirlerini ispatlayabilen kişilerin de katkı payı alacağı davası açması mümkündür.
13.Boşanma davamız açıldı. Evin yarısı nasılsa otomatikman benim!
Hayır. Tük hukukunda otomatik olan bir şey yoktur. Evin yarısı tapuda üstünüze geçmeyeceği gibi mal rejimi tasfiyesi için dava açmadıkça eşinizin malları üstünden alacak da çıkmayacaktır.
14. Almanya -Türkiye arasında çift vatanlı yaşıyoruz. Almanlar gibi Türkiye’deki evi ikimizin üstüne yarı paylı olacak şekilde aldık yarı payını nasılsa satamaz!
Satar. Burası Almanya değil. Şartlar elveriyorsa aile konutu şerhi koydurtun. Halihazırda satmışsa şufa davası açın. En doğrusu boşanma gündeme geldiyse vakit geçirmeden Türkiye’de boşanma ve mal rejimi tasfiyesi davası açtırtıp mallara tedbir koydurtun.
15.Mal rejimi tasfiyesi davası boşanma davasının ferisi midir?
Hayır. Mal rejimi tasfiyesi boşanmanın ferisi değildir. Boşanma davasından sonra açılması mecburidir. Açılması için boşanmanın kesinleşmesine gerek yoktur. Boşanma davası boşanma olmaksızın biterse bu dava reddedilir. Bu şekilde boşanma ile bağlantısı vardır.
16. Mal rejimi tasfiyesi davası açılmış ancak bu davadan feragat edilmişse dava hakkı düşer mi?
Hayır. Anlaşmalı boşanmada mal rejimi tasfiye edilmedikçe veya başka bir dava ile mal rejimi tasfiye edilmedikçe mal rejimi davasından feragat, mal rejimi tasfiyesine dayalı haklardan feragat anlamına gelmemektedir.
17. Mal rejimi tasfiyesi ile eşin mallarına ortak mı oluyorum?
Hayır. Malların karar tarihine en yakın değeri üstünden hesaplanacak alacağın tahsili için karar çıkıyor. Ancak anlaşmalı boşanmada eşiniz malların yarısını üstünüze yapma hususunda karar çıkarttırmışsa o vakit mallara tapuda ortak olursunuz.
18.Bir kadının kocasından alacaklarım var. Adam tüm malları karısının üstüne yapmış ve kendisini tığ teber bırakmış. Mal rejimi tasfiyesi isteyip alacağı kadının mallarından tahsil edebilir miyim?
Malları borç doğduktan sonra kaçırmışsa tasarrufun iptali davası açıp satışın işptalini sağlayarak malları erkek üstünden haczedebilirsiniz
Malları hiç kendi üstüne almamış direkt karısı üstünden edinmişse veya malları borç doğmadan önce kaçırmışsa TMK 213 gereğince bir dava açabilmek için taraflardan birinin ölümü veya boşanmaları veya yeni mal rejimine geçmeleri gibi sebeplerle mal rejimini tasfiye olmasını beklemeniz gerekir.
YARGITAY 2. Hukuk Dairesi’nin, 16.06.2022 T. 2021/7048 E.; 2022/5958 K. SAYILI KARARIna göre
TMK 213. maddesi kanunun dördüncü bölümü olarak düzenlenen ‘Eşler Arasındaki Mal Rejimi’ bölümünde birinci ayırımda ‘Genel Hükümler’ kısmında ‘Alacaklıların korunması’ başlığı altında “Mal rejiminin kurulması, değiştirilmesi veya önceki rejimin tasfiyesi, eşlerden birinin veya ortaklığın alacaklılarının, üzerinden haklarını alabilecekleri malları sorumluluk dışında bırakamaz. Kendisine böyle mallar geçmiş olan eş, borçlardan kişisel olarak sorumludur; ancak, söz konusu malların borcu ödemeye yetmediğini ispat ettiği takdirde, bu ölçüde kendisini sorumluluktan kurtarabilir.” şeklinde düzenlenmiştir.
Buna göre, eşler arasındaki mal rejiminin kurulması, değiştirilmesi veya önceki rejimin tasfiyesi halinde, üçüncü kişi olan alacaklı hakkını alabilmek için dava açabilecektir.
Yani yasal mal rejiminin tasfiyesini talep etme hakkı ölüm haricinde sadece eşlere tanınmış bir kişisel haktır.
Taraflar evliyken edinilmiş mallara katılma rejimi mal ayrılığı rejimi gibi devam eder. Yeni mal rejimine geçme, ölüm, boşanma gibi hallerde edinilmiş mallara katılma rejiminin uygulanması ve sonucunda tarafların birbirlerinden alacak haklarının tespiti gündeme gelecektir. evlilik devam ederken her eş kendi borçlarından sorumlu olur.
Yani evlilik boşanma, ölüm veya farklı mal rejimine geçme gibi sebeplerle sona ererse alacaklılılar borçlu eşin mal rejimi tasfiyesi alacağına haciz koymal için dava açabilecektir.
Sık Sorulan Sorular
Evlilik sırasında boşanma halinde nafaka verilmemesi için sözleşme yapılabilir mi?
❌ Hayır. Böyle bir sözleşme Türk hukukunda geçersizdir.
Nikah memurluğunda mal rejimi seçimi yapılabilir mi?
✅ Evet, ancak noter huzurunda yapılacak sözleşme daha sağlıklıdır.
Mal rejimi geçmişe etkili olabilir mi?
❌ Hayır. Mal rejimi sözleşmesi yalnızca noter tarihinden itibaren geçerlidir.
Taraflar evlilik öncesi mal varlıklarına eşini mal rejimi sözleşmesiyle ortak edebilir mi?
❌ Hayır. Evlilik öncesi mallar edinilmiş mal sayılmaz. Bu konuda yapılacak sözleşme geçerli olmaz. Ancak tapuda gidip mallarının yarısına eşini ortak edecek devir yaparsa o vakit ortak olur.
Özetle
Türkiye’de “evlilik sözleşmesi” kavramı, sadece mal rejimi seçimini ifade eder. Boşanma, nafaka, tazminat gibi hususlarda önceden yapılacak sözleşmeler geçersizdir. Taraflar yalnızca mal rejimi türünü seçebilir ve bu seçim noter huzurunda yapılmalıdır.
Türkiye’de evlilik sözleşmesi mal rejimi konusunda tercihte bulunmaya yarar. Bunun haricinde evlilik ve boşanmanın hükümleri ile ilgili yapılan sözleşmeler geçersizdir. Anlaşmalı boşanma protokolü dahi ancak imzalayan taraflar, sözleşmeyi kabul ettiklerini hakim karşısında tekrarladıklarında geçerlidir. Yani Amerikan filmlerindeki gibi evlilik sözleşmeleri Türkiye’de yoktur.
Boşanma ferisi olan tazminat nafaka velayet gibi konular hakkında nikah sırasında sözleşme yapılmışsa bu geçersizdir.
Evlilik sözleşmesi nikah başvurusu sırasında mal ayrılığı veya mal ortaklığı rejimlerinden birine katılmaya dair yapılan seçimdir. Bu seçim yapılmazsa taraflar otomatik olarak edinilmiş mallara katılma rejimine tabi olur. Bu, evlendikten sonra emek karşılığı edinilen her malın ortak olmasıdır.
Taraflar evlendikten sonra mal rejimini değiştirebilir. Evlendikten sonra yapılacak mal rejimi değişikliği noterde yapılır. Evlenirken yapılan mal rejimi sözleşmesinin de noterde yapılması, nikah memurluğunda yapılmaması daha doğru olacaktır. İşlem tarihinde kadar öndeki mal rejimi işlem tarihinden sonra yeni mal rejimi geçerli olur. Noter işlemi tarihinde bir mal rejimi safhası kapanacağından önceki mallar için tasfiye istenebilir. Siz de mal rejimi soru ve sorunlarınızla ilgili uzman avukat yardımı alın